Het Utrechts Klokkenluiders Gilde
Met zijn ruim 800 leden is het Utrechts Klokkenluiders Gilde meer dan alleen een vereniging. Op deze pagina vind je alles wat je zou willen weten over de achtergronden, de geschiedenis en het karakter van het Gilde.
Utrecht is van oudsher een stad van kerken en klokken. De binnenstad beschikt momenteel over 58 luidklokken. Maar liefst twintig daarvan zijn ouder dan 400 jaar. Klokken moeten, als het even kan, geluid worden. Dat gebeurt tegenwoordig bijna overal elektrisch. In Utrecht gaat dat anders. De klokken van vijf kerken en vier andere ‘luidplaatsen’ worden met de hand geluid. Dat is waar de leden van het Utrechts Klokkenluiders Gilde (UKG) al meer dan 40 jaar met veel toewijding en enthousiasme voor zorgen.
Lange tijd verzorgden leden van de scouting op zon- en feestdagen het luiden van de klokken, vooral van die van de Domtoren. Ook de Utrechtse Klokkenspel Vereniging (UKV) was hierbij betrokken. Vanuit de UKV kwam het initiatief om de luidingen beter te structureren en hiervoor een aparte vereniging op te richten. De directe aanleiding om in 1979 een klokkenluidersgilde op te richten was echter de pensionering van de laatste gemeentelijke klokkenluider, Evert Oldenhof. Op 24 december 1979 was het zover: de oprichtingsakte van het Gilde werd ondertekend. Er kwam een gildestructuur, met haar meester-gezeltraditie, gedeeld vakmanschap en saamhorigheid. In 1987 kwam er een echte verenigingsstructuur. Er werden statuten opgesteld en het UKG werd bij de KvK ingeschreven als vereniging met de status van rechtspersoon.
Jesse geeft een korte rondleiding
Wat doet het Gilde?
Het Gilde wil het handmatig luiden van klokken, het beieren en het wisselluiden bevorderen. De afgelopen jaren zijn we steeds meer klokken in Utrecht met de hand gaan luiden.
We delen onze uitgebreide kennis over klokken en het luiden van klokken in binnen- en buitenland. Zo is er een internationaal netwerk van klokkenliefhebbers ontstaan.
We werken ook aan het vergroten van onze naamsbekendheid. We richten ons daarbij vooral op de inwoners en bezoekers van de stad en van de provincie Utrecht, maar ook op mensen die geïnteresseerd zijn in campanologie en in materieel en immaterieel erfgoed.
Het Gilde wil het uitbreiden van het klokkenbezit bevorderen. Dit hebben we de afgelopen jaren gedaan door enkele malen zelf een klok in het openbaar te (laten) gieten.
Wat doen de luiders?
Van de meer dan 800 leden van het UKG zijn er ongeveer 80 luider. Zij verzorgen met veel enthousiasme gedurende het hele jaar de volgende luidingen:
- Wekelijkse kerkelijke en seculiere luidingen (ca. 1.000 per jaar). Dat gebeurt in samenwerking en in goed overleg met de kerkbesturen en de Gemeente Utrecht.
- Luidingen op de Buurtoren op zaterdagmiddag ter afsluiting van de werkweek en ter inluiding van de zondag.
- Bijzondere luidingen op christelijke feestdagen zoals de vroege paasmorgen en kerstavond.
- Luidingen bij herdenkingen, festiviteiten of nationale feestdagen, zoals festivals, koninklijk bezoek, huwelijk of overlijden van een lid van het Koninklijk Huis, Nationale Dodenherdenking, Bevrijdingsdag en de jaarwisseling. Maar ook bij de herdenking van de slachtoffers van MH17 en die van de oorlog in de Oekraïne.
- De luiding bij de Dies Natalis van de Universiteit Utrecht.
- En niet te vergeten de luiding op 11 november, de naamdag van Sint Maarten, de stadspatroon van Utrecht.
Bovendien klinkt iedere dag om 12 uur het geluid van de papklok van het Bartholomeus Gasthuis.
Bij zeer bijzondere gelegenheden worden alle klokken van de Domtoren (dat zijn er 14), “het vol gelui”, in beweging gebracht. Dan zijn 25 luiders tegelijk ‘in touw`.
En wat doen we nog meer?
Het UKG beschikt over een mobiele beierinstallatie met tien klokken waarop geoefend kan worden en waarmee opgetreden kan worden.
Het Gilde laat regelmatig van zich horen bij publieksmanifestaties zoals de Open Monumentendag, Festival Oude Muziek en de Adventsmarkt.
Het UKG deelt opgebouwde kennis en ervaring in de vorm van boeken, cd’s en het organiseren van rondleidingen. De in 2017 verschenen documentaire: Het ritme van de stad, geeft een mooi beeld van de vereniging.
Eens per drie jaar wordt door het UKG de Jhr. Jacob van Eyckprijs uitgereikt, de enige klokkenprijs in Nederland en de ons omringende landen. De prijs is bestemd voor personen of organisaties die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de campanologie. De winnaar ontvangt een geldbedrag en een penning van de bekende Utrechtse kunstenaar Theo van de Vathorst.
Het UKG werkt nauw samen met de gemeente Utrecht, eigenaar van de meeste torens en klokken, en met het bestuur van de kerken waar geluid wordt. Ook zijn er goede contacten met Utrecht Marketing (‘Domtoren’) die de rondleidingen op Utrechts trots verzorgt.
Het UKG stimuleert het oprichten van klokkenluidersgilden in andere steden en helpt hen met raad en daad. Gemeente- en kerkbesturen ontvangen regelmatig advies over restauratie en onderhoud van klokken, luidtouwen, klokkenstoelen en luidinstallaties.
Verder levert het Gilde een aandeel in de jaarlijkse Klokkenluidersdag, een bijeenkomst voor klokkenluiders- en beiergilden uit heel Nederland.
Klokgelui staat voor verbinding. Het luiden en de daarvan afgeleide activiteiten zorgen voor een grote saamhorigheid, die vaak tot vriendschappen voor het leven leidt. Uit deze cohesie is zelfs een klokkenkoor, Brons genaamd, voortgekomen. Het koor zingt repertoire dat verband houdt met klokken.
Om de gezelligheid nog verder te bevorderen zijn er kwartaalborrels, de jaarlijkse Sint Maartensviering, excursies en reizen die met een zekere regelmaat plaats vinden.
Organisatie en beleid
Diepgaande informatie zoals statuten, beleidsplannen en jaarverslagen vind je hier.
Jeugdluiders
Tussen de 9 en 15? Kom ook de klokken luiden!
Locaties
Alle torens, kerken en andere locaties waar het UKG actief is
Lid worden
Word lid van het UKG of beheer je lidmaatschap