Geertekerk
De Geertekerk is de kleinste van de 4 middeleeuwse parochiekerken in Utrecht. Toch is ze groots in haar klokkenbezit. Met klokken van Butendiic, van Wou en Tolhuis.
Hoe het begon
De Geertekerk was in de middeleeuwen de kleinste en de jongste van de vier parochiekerken in de stad Utrecht. Gewijd aan de heilige Gertrudis van Nijvel. De eerste versie verrees op een terrein buiten de omwalling. Tussen 1248 en 1259 werd de kerk opgenomen binnen de stadsmuren. Sindsdien hebben vele verbouwingen plaatsgevonden: het koor en dwarsschip dateren uit de veertiende eeuw, de schipzijbeuken van rond 1400. Waarschijnlijk is de uit de dertiende eeuw daterende toren het oudst bewaarde gedeelte. In de 15de eeuw woonde binnen de muren van de Geertekerk Agnes van Zantwijck, een kluizenares. De kluis waarin zij woonde is in 1943 gesloopt.
Hoe het verder ging
Na de Hervorming met bijbehorende beeldenstorm, die veel schade aanrichtte, had kerk tal van functies. Hervormde kerk, stal, kazerne, magazijn en van 1814 tot 1930 weer als Hervormde kerk. Als gevolg van een overstroming van de Rijn werden in 1855 honderden inwoners van Veenendaal tijdelijk in de kerk ondergebracht. Eind jaren 1940 bevond de Geertekerk zich in ruïneuze toestand. Het dak was geheel verdwenen en bomen groeiden in de kerkruimte. Nadat zij door de Remonstrantse Gemeente Utrecht was aangekocht, werd het gebouw van 1954 tot 1956 geheel gerestaureerd. Het resultaat was een uiterst sobere kerk met een bijna dorps karakter. Het orgel van de Geertekerk is in 1803 gebouwd door Johannes Stephanus Strümphler. Het is afkomstig uit de Doopsgezinde kerk in De Rijp en werd in 1956 in de Geertekerk geplaatst. De preekstoel is afkomstig uit de voormalige Remonstrantse kerk van Zevenhuizen,.
Met de tijd mee
De Geertekerk heeft sinds de restauratie een bijzonder goede akoestiek. Voor veel orkesten en ensembles is deze kerk een geliefde plek om op te treden. In 2015 zijn er aanpassingen aan het interieur gedaan, zoals grote glazen wanden. Sinds 2017 wordt de Geertekerk ook gebruikt voor congressen, vergaderingen en andere evenementen.
De klokken
In de toren hangen bijzondere klokken, de ‘Ghertrut’ van klokkengieter Steven Butendiic uit 1477 (1150 kilo) en de ‘Jesus Maria Johannes’ van Geert van Wou uit 1506 (650 kilo). In 2023 werd door het Utrechts Klokkenluiders Gilde in de vieringtoren een bijzondere luidklok toegevoegd. Hij is gegoten door de Utrechtse klokkenmaker Jan Tolhuys en heet ‘Jezus Maria Johannes Anna’ (70 kg). Zij dateert uit 1537 en kwam uit een voormalig klooster te Schaarsbergen. Deze klok wordt vanuit de kerk geluid en is vooral te horen bij doopdiensten.
Naam Klok | Slagtoon | Ø [cm] | Gewicht [kg.] | Gietjaar | Gieter |
Ghertrut | es 1 | 1242 | 1150 | 1477 | Steven Butendiic |
Jesus-Maria-Johannes |
as 1 |
991 | 820 | 1506 | Geert van Wou |
Jezus Maria Johannes Anna | f 2 |
88,5 |
70 | 1537 | Jan Tolhuys |
De ‘Ghertrut’ en de ‘Jesus Maria Johannes’ van Geert van Wou hebben jarenlang aan een krukas gehangen. Op initiatief van het UKG zijn ze weer aan rechte luidassen gehangen. Bijzonder is dat, door de kleine afmetingen van de toren, er toen gekozen is voor ovale luidwielen. Het verschil in klank tussen vallend luiden aan een krukas en vliegend luiden aan een rechte luidas is hieronder te horen.
Ghertrut luidt vallend
Jesus Maria Johannes luidt vallend
Ghertrut luidt vliegend
Jesus Maria Johannes luidt vliegend.
In 2023 werd door het Utrechts Klokkenluiders Gilde in de vieringtoren een bijzondere luidklok toegevoegd. Hij is gegoten door de Utrechtse klokkenmaker Jan Tolhuys en heet ‘Jezus Maria Johannes Anna’ (70 kg). Zij dateert uit 1537 en kwam uit een voormalig klooster te Schaarsbergen. Deze klok wordt vanuit de kerk geluid en is vooral te horen bij doopdiensten.
Wil je ook de klokken van Utrecht luiden? Word hier lid van het Utrechts Klokkenluiders Gilde
Gebruiker(s) | Remonstrantse gemeente Utrecht |
Monumenten nummer | 36108 |
---|---|
Locatie | Zie hier |