De Jacobikerk

Over de kerk …

De geschiedenis van de Jacobikerk gaat heel ver terug, maar we komen hem voor hert eerst met zekerheid tegen in het jaar 1173. Toen stond er een romaanse kerk die gewijd was aan de apostel Jacobus de Meerdere.

Die verering was geen toeval. Op oude kaarten zien we dat de kerk aan een van de pelgrimswegen naar Santiago de Compostela lag. Volgens de overlevering moet het graf van Jacobus de Meerdere daar zijn. Al sinds de 11e eeuw volgden vele pelgrims de weg naar Santiago de Compostela. Van daar brachten ze een ‘Jacobsschelp’ mee die ze in Utrecht in hun kerk achterlieten.

Van de romaanse kerk is niets meer te zien. De bouw van de huidige kerk begon eind 13e eeuw. De belangrijkste verbouwingen waren van 1423-1460 en van 1470-1498. Die hadden vooral tot gevolg dat de kerk steeds maar groter en hoger werd. Daarbij werden de zijbeuken niet alleen verhoogd, maar ook naar het westen verlengd. Daardoor ontstond de heel ongebruikelijke situatie dat de toren in zijn geheel in de kerk kwam te staan. En dat zien we nu nog steeds!

De grote driebeukige hallenkerk die er sindsdien staat werd zowel in de 19e als in de 20e eeuw diverse malen gerestaureerd en zoveel mogelijk in de originele staat (dus die uit de 15e eeuw) teruggebracht.

Zeer waardevol zijn de drie koorhekken en de preekstoel (alle nog uit de 15e eeuw) en het orgel waarvan de bouw in de 16e eeuw begon.

Heel bijzonder is ook de kluis die nog steeds bij de ingang van de toren te zien is. Deze werd bewoond door kluizenares Alyt Ponciaens. Zij gaf vanuit haar diepe geloof goede raad aan wie het maar wilde. Het verhaal doet daarmee sterk denken aan dat van Suster Bertken. Maar in deze kerk is de kluis bewaard gebleven!

Over geloof …

Ook de Jacobikerk ging kort na de beeldenstorm van 1566 mee in de Reformatie. Opmerkelijk genoeg ging dat in twee stappen. De eerste die daarna de kansel beklom was de gematigde predikant Hubertus Duyfhuis. Zelfs Willem van Oranje schijnt ooit een preek van hem te hebben gehoord en er erg van onder de indruk geweest zijn. Maar zo bleef het niet, in 1586 werd de kerk overgenomen door de veel strengere Calvinisten …

Tegenwoordig is de Jacobi een protestantse wijkgemeente binnen de Protestantse Kerk Nederland. Het vieren van de traditionele protestantse eredienst staat hier dan ook nog steeds centraal. Men noemt zichzelf een ‘missionaire gemeente’.

Over de toren …

In de kerk staan tekeningen waarop we zien dat de kerk bij de beide grote verbouwingen in de 15e eeuw een heel hoge spits kreeg. Ook werd hij met een geleding verhoogd. Bij de stormramp in augustus 1674 (die vooral bekend is vanwege het instorten van het schip van de Domkerk) waaide de hele spits af. Daarvoor in de plaats kwam een laag tentdak. Pas in het midden van de 20e eeuw werd er een nieuwe spits gebouwd – en dat is de spits die we nog steeds zien.