Geertekerk
De Geertekerk is de kleinste van de 4 middeleeuwse parochiekerken in Utrecht. Toch is ze groots in haar klokkenbezit. Met klokken van Butendiic, van Wou en Tolhuis.
Beide klokken hingen lang aan stalen krukassen. In 2006 heeft het UKG, in samenwerking met de Gemeente, de oude situatie hersteld. Er zijn nu nieuwe eikenhouten luidbalken met ijzeren beslag. De klokken worden sindsdien weer met zogeheten ‘vliegende klepel’ geluid.
De klokken worden nog elke zondag met de hand geluid.
Foto: H van Smalen
Klokgevens :
Diameter: 1242 cm
Gewicht: 1150 kg
Gietjaar: 1477
Gieter: Steven Butendiic
Slagtoon: Es1
De grootste klok is gewijd aan de patroonheilige Sinte Geerte. ‘Ghertrut’ is de schrijfwijze die we op de klok zien. Als patroonsklok is ze nauw verbonden met het wel en wee van de kerkelijke gemeente. Sinds 1954 is dit de Remonstrantse Broederschap. De functie van de klok komt treffend tot uitdrukking in haar randschrift in gotische minuskels:
(L) laudum deum verum voco plebum collego clerum + defunctos ploro fugo pestum festa decoro + ghertrut vocor + m cccc lxxvii
Dat betekent vrij vertaald:
(L) de ware god prijzen, het volk oproepen, de gelovigen verzamelen + de doden bewenen, de pest te verdrijven, de feesten opluisteren + ghertrut heet ik + 1477
Soortgelijke opschriften vinden we vaker terug bij Butendiic-klokken. De gieter zette hoog op de flank aan de zijkant de tekst: steven butendiic me fecit (=heeft mij gemaakt)
De uitklinktijd van de klok is wat kort, maar haar timbre karakteristiek voor de 15de eeuw. Kenmerkend voor Butendiic-klokken is de lichte zweving in de klank.
In de klok hangt nog steeds een middeleeuwse gesmede ijzeren klepel. De uurslaghamer is met het monumentale 17de -eeuwse uurwerk verbonden.
Foto: H. van Smalen
Klokgevens :
Diameter: 991 cm
Gewicht: 820 kg
Gietjaar: 1406
Gieter: Geert van Wou
Slagtoon: As2
Deze kleinere klok is in 1506 door Geert van Wou gegoten. Ze zou de eerder verdwenen ‘Wijwater’-klok hebben vervangen. Opvallend is haar relatief hoge model. Deze klok heeft een hoge priem, maar een lage grondtoon en kwint. Ze werd in 1942 door de Duitse bezetter gevorderd, maar keerde in 1945 terug. Daarom werd kort daarna een tekst van de dichter J.C. Bloem op de flank gegraveerd:
weer in mijn utrechtse toren gekeerd
niet door den smeltkroes der hunnen gedeerd
klinke mijn stem voor altijd als weleer
jezus – maria – johannes ter eer , 1947
Over de herkomst van de klok tasten we in het duister. Waarschijnlijk is ze in de loop van de 16e of 17e eeuw in de Geertekerk terecht gekomen. Opmerkelijk is dat we een soortgelijke klok in de Domtoren vinden. Ook daarvan is de herkomst onduidelijk. Beide hoorden tot de klokken die afkomstig waren van kerken en kloosters die bij de Reformatie werden gesloten. De stad Utrecht nam deze klokken als metaalreserve in bewaring. Later werden ze dan herverdeeld. Van de klokken die overbleven werd een carillon samengesteld met de toepasselijke naam ‘Sprockelenburg’. Dat kwam op het stadhuis.
De Van Wou-klok in de Geertetoren en die in de Domtoren hebben een identiek opschrift en beide het gietjaar 1506. Ze zijn ook in profiel, afmeting en specifieke details zozeer verwant dat het verleidelijk is te veronderstellen dat beide klokken samen ooit één gelui hebben gevormd: een muzikale eenheid dus!
Klokgevens :
Diameter : 88,5cm
Gewicht: 70 kg
Gietjaar: 1537
Gieter: Jan Tolhuys
Slagtoon : F
Sinds november 2023 hangt in de dakruiter een kleine klok uit 1537. Het Utrechts Klokkenluiders Gilde kocht deze op een veiling! Hij is gegoten door de Utrechtse klokkenmaker Jan Tolhuys en heet ‘Jezus Maria Johannes Anna’ (70 kg). Zij dateert uit 1537 en kwam uit een voormalig klooster te Schaarsbergen. Deze klok wordt vanuit de kerk geluid en is vooral te horen bij doopdiensten.
| Naam Klok | Slagtoon | Luid! |
| Ghertrut | Es1 | |
| Jesus Maria Johannes |
As1 | |
| Jezus Maria Johannes Anna | F2 |
Luidplek informatie
meer over de Geertekerk
Klokkenluider worden?
Vallend en vliegend luiden
Lees hier over de verschillen